بازی برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان، ۶ بازی جذاب و ساده برای بچه‌ها

دنیایی را تصور کنید که مردمانش بلد نیستند با هم ارتباط برقرار کنند. قطعا در چنین دنیایی یا هر فرد در تنهایی خود غرق می‌شود و یا سراسر آن را جنگ و دشمنی فرا می‌گیرد. روانشناس‌ها معتقدند خیلی از اوقات مشکلاتی که در اتاق درمان مطرح می‌شود به همین هنر برقراری ارتباط مرتبط است. داشتن مجموعه‌ای از مهارت‌های ارتباطی مناسب را می‌توان به عنوان یک امر ضروری زندگی در عصر امروز توصیف کرد. فرض این که تقویت مهارت‌های ارتباطی کودکان بدون راهنمایی پدر و مادر، امکان‌پذیر باشد، یک اشتباه بزرگ است.

 به همین دلیل پیشنهاد روانشناسان کودک این است که والدین مهارت‌های ارتباطی اولیه را در سال‌های ابتدایی به فرزندان خود آموزش دهند و در حین رشد کودک به تقویت مهارت ارتباطی کودکان بپردازند. در میان انواع روش‌های آموزش، برخی فعالیت‌ها، تمرین‌ها و بازی‌ها می‌توانند بهتر به کودکان بیاموزند که چگونه ارتباط برقرار کنند. به علاوه، وقتی بچه‌ها این فعالیت‌ها را سرگرم‌کننده و جذاب می‌بینند، احتمال یادگیری آن‌ها بیشتر می‌شود. در این مقاله قصد داریم به معرفی ۶ بازی برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان بپردازیم. با ما همراه باشید.

۱- «یک کلاغ چهل کلاغ» جذاب‌ترین بازی برای توسعه برقراری ارتباط کودک با بزرگسالان

این بازی برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان را احتمالا شما هم بارها در دوران کودکی انجام داده‌اید. تلفن‌بازی یا یک کلاغ چهل کلاغ به تقویت مهارت‌های خوب گوش دادن بچه‌ها در تمام گروه‌های سنی کمک می‌کند. شما می‌توانید سایر اعضای خانواده را نیز در این بازی بگنجانید. از همه بخواهید در یک دایره بنشینند، آن‌قدر نزدیک که به‌راحتی زمزمه کنند. یک جمله طنزآمیز را در گوش اولین نفر بگویید و از او بخواهید همین جمله را در گوش نفر کناری زمزمه کند. بازی به همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند و در پایان نفر آخر پیام را با صدای بلند تکرار می‌کند. به احتمال زیاد پیام اصلی و پیام دریافتی نهایی متفاوت است! 

این بازی همراه با خنده و هیجان زیاد انجام می‌شود و می‌تواند برای بچه‌ها زمان مفرحی ایجاد کند. کودکان در طول بازی علاوه بر تمرین مهارت‌های شنیداری و گفتاری که  قسمت بزرگ و مهمی از مهارت‌های ارتباطی هستند، می‌توانند درس‌های اخلاقی مثل یک کلاغ چهل کلاغ نکردن را یاد بگیرند. البته مربی نیز باید چنین درس‌هایی را پس از اتمام بازی به بچه‌ها یادآور شود. اگر شما علاقه‌مند به آموزش مهارت‌های اجتماعی دیگری به فرزندان خود هستید می‌توانید به مقاله «چگونه کودک اجتماعی تربیت کنیم؟» مراجعه کنید.

۲- «تماشاخانه» تکنیکی برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان دبستانی 

بازی تماشاخانه علاوه بر این که در مجموعه نمایش‌ها یا تئاترهای مناسب کودکان قرار می‌گیرد، یک نوع بازی برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان هم به حساب می‌آید. همچنین این بازی می‌تواند برای کودکان خجالتی یک نوع تمرین برای غلبه بر کمرویی به شمار بیاید. 

روش انجام این بازی به این صورت است که باید از قبل سناریوهایی را بنویسید که ممکن است باعث تحریک احساسات در بچه‌ها شود. سناریوها باید شامل اتفاقات ساده و روزمره بچه‌ها مانند فراموش‌کردن ناهار و چاشت، مورد تمسخر واقع شدن، پیدانکردن دوست، گم‌کردن وسیله، شنیدن شایعه‌ در مورد خود یا دیگران، انتظار برای سرویس یا والدین، ننوشتن تکالیف باشند. سپس به هر دانش‌آموز سناریویی را بدهید و از آن‌ها بخواهید به نوبت آن‌ را اجرا کنند. در میانه نمایش آن را متوقف کنید و از بقیه بچه‌ها بخواهید که حدس بزنند چه اتفاقی افتاده است و درباره واکنش عاطفی مناسب بحث کنند. دقت کنید این بازی مناسب برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان، در خانه و با اعضای خانواده نیز قابل اجراست. شما یا اجرا کننده بازی باید درباره انواع عکس‌العمل‌ها و پیدا کردن بهترین نوع آن و نحوه نشان دادن همدلی با کودکان صحبت کنید و از این بازی به عنوان تمرین استفاده کنید.

به عنوان مثال در سناریوی گم‌کردن وسیله یکی از همکلاسی‌ها، از بقیه بچه‌ها بخواهید که انواع کارهایی که می‌توانند برای همدلی با او نشان دهند را نام ببرند یا بازی کنند. مقاله «آموزش همدلی به کودکان» اطلاعات بیشتری درباره این موضوع در اختیار شما می‌گذارد.

۳- بازی «پانتومیم» بهترین راه برای تقویت مهارت بین فردی در کودکان

این بازی یک راه خوب برای تقویت مهارت‌های ارتباطی کودکان است. برای انجام بازی بچه‌ها یا بازیکنان (می‌توانند اعضای خانواده شما در گروه‌های سنی مختلف باشند) را به دو گروه کوچک تقسیم کنید. فهرستی از رفتارهای غیرکلامی بنویسید. از گروه‌ها بخواهید که ظاهر این رفتارها را به نمایش بگذارند. رفتارهای غیرکلامی می‌تواند شامل موارد زیر باشد: تکیه‌دادن به پشتی صندلی با بازوهای ضربدری، خم‌شدن به سمت جلو صندلی و تکان‌دادن پا، لبخند، اخم، خمیازه، تکان‌دادن سر به سمت عمودی یا افقی،قراردادن چانه روی مشت گرده کرده، مالش شقیقه‌های خود، ضربه‌زدن با انگشتان روی میز با هیجان‌های مختلف شادی یا اضطراب، نگاه‌کردن به ساعت، با هراس نگاه‌کردن به اطراف اتاق.

بعد از آن، از بازیکنان بخواهید در گروه کوچک خود مشورت کنند و حدس بزنند فرد اجرا کننده چه حسی دارد و یافته‌های گروه کوچک خود را با دیگران اشتراک بگذارند. از کلاس بپرسید آیا کسی تا به حال نشانه غیرکلامی را در اطرافیان خود دیده که بسیار قوی‌تر از هر کلمه‌ای به او پیام دهد؟ این فعالیت به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند تا نشانه‌های ارتباط غیرکلامی دیگران و خودشان را تشخیص دهند و در واقع علاوه بر اینکه یک بازی برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان به حساب می‌آید،  یک نوع بازی برای تقویت هوش هیجانی کودک نیز به شمار می‌رود. می‌توانید در انتها به بچه‌ها یادآور شوید همان‌طور که اعضای هر گروه با هم در مورد معنای رفتار غیر کلامی تفاوت نظر داشتند، در شرایط روزمره نیز بدون صحبت‌کردن ممکن است افراد دچار سوء تفاهم شوند.

۴- «جفت‌های معروف» بهترین بازی برای توسعه برقراری ارتباط کودک با همسالان

لیستی از جفت‌های معروف خوراکی، کارتونی یا شناخته شده برای بچه‌ها ایجاد کنید و مطمئن شوید برای سن آن‌ها مناسب است. به عنوان مثال: سیب زمینی سرخ کرده و سس، کره و مربا، تام و جری، تاب و سرسره، چتر و بارون. برای شروع یکی از بازیکنان را از اتاق خارج کنید و اسم یک نیمه را (مثلا خورشید) روی یک برگه نوشته و پشت یکی از بچه‌ها بچسبانید و نیمه دیگر(ماه) را به دست یکی از بچه‌های اتاق بدهید. سپس بازیکن را به داخل اتاق بفرستید.

کودک باید بتواند تنها با پنج سوال ، بفهمد که روی برگه پشت لباسش چه چیزی نوشته شده است و سپس جفتش را حدس بزند. زمانی که فرد متوجه شد که کیست و اسم جفتش را صدا زد کودکی که نیمه دیگر برگه را در دست دارد باید برخیزد تا یکدیگر را بغل کنند و در کنار هم بنشینند. این بازی یکی از بهترین بازی‌ها برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان در زمینه آشنایی کودکان با یکدیگر و ارتقای مهارت‌های شناختی بچه‌ها است. همچنین می‌تواند لحظاتی شاد و هیجان‌انگیز را برای آن‌ها ایجاد کند. 

۵- «چشم‌بند» یک بازی جذاب برای افزایش مهارت ارتباطی کودکان پیش دبستانی

برای انجام این بازی سرگرم‌کننده برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان، به کمک بچه‌های پیش دبستانی یک مسیر با چند مانع با وسایل عادی و بدون خطر در کلاس ایجاد کنید. بچه‌ها را به دو گروه تقسیم کنید. چشم‌های بازیکن اول را با چشم‌بند به آرامی ببندید. گروهی که بازیکن متعلق به آن‌هاست باید بتوانند با دستورالعمل‌هایی کوتاه، هم‌تیمی‌شان را در مسیر راهنمایی کنند تا بدون برخورد به مانع‌ها تا انتهای مسیر برسد و امتیاز بگیرد. در مقابل گروه رقیب باید تلاش کنند حواس این بازیکن را با دستورالعمل‌های اشتباه یا صداهای مختلف پرت کنند. 

قبل از شروع و در میانه بازی برای هر گروه وقت بگذارید و در مورد این که کدام سبک ارتباطی موثرتر است صحبت کنید. بچه‌ها باید بتوانند در این بازی یاد بگیرند تمرکز کنند و صداهای دیگر را نادیده بگیرند، صداهای هم‌تیمی خودشان را تشخیص دهند، در کوتاه‌ترین جملات اطلاعات را منتقل کنند، با صدای بلند و با اعتماد به نفس حرف بزنند، هیجانات و خشمشان را کنترل کنند و در نهایت کار تیمی و ارتباط با دیگران را بیاموزند. شاید جالب باشد بدانید در کنار تمام فواید ریز و درشت این بازی، تقویت هوش فضایی که یکی از انواع هوش در کودکان است، در طی این فعالیت اتفاق می‌افتد.

 نکته: برای انجام این فعالیت، اجرا کننده بازی یا مربی در کنار بازیکن بایستد تا به او کمک کند در طول دوره ایمن بماند و سر و صداهای گروه رقیب را کنترل کند تا دستورالعمل‌های اصلی شنیده شود.

۶- «نقاشی صوتی» یک بازی جالب برای تقویت مهارت‌های ارتباطی و تجسم کودکان

نحوه این بازی جذاب برای تقویت مهارت ارتباطی کودکان به این صورت است که باید از دو کودک بخواهید پشت به هم بنشینند. جلوی یکی از آن‌ها یک شی قرار دهید و جلوی دیگری مداد رنگی و کاغذ سفید بگذارید. برای شروع بازی یک زمان معین متناسب با سن کودک در ثانیه شمار تنظیم کنید(مثلا ۵ دقیقه) و آن را جلوی روی بازیکنان بگذارید. با شروع بازی کودکی که جلوی او شی قرار دارد باید تلاش کند در زمان تعیین شده بدون گفتن اسم شی یا کارکردش، آن را با جزئیات توصیف کند. کودک دوم باید بر اساس شنیده‌های خود، تصویر شی را به بهترین شکل ممکن ترسیم کند. در مرحله بعد جای این دو بازیکن را با هم عوض کنید. بچه‌ها در طول این بازی علاوه بر گسترش و توسعه مهارت‌های ارتباطی خود، تجسم و تخیل خود را ارتقا می‌بخشند.

آیا آموختن مهارت ارتباطی به کودکان ضروری است؟

نداشتن مهارت برقراری ارتباط در شخصیت یک کودک و بزرگسال، درست مثل بافتن یک رج اشتباه بافتنی، توی ذوق می‌زند. نکته‌ای که در این مقاله تلاش کردیم عنوان کنیم این بود که آموزش به کودکان همیشه نباید در محیطی خشک یا آغشته به پند و نصیحت انجام شود. گاهی می‌توان در فضایی سرشار از خنده و تحرک و هیجان، درس‌های بزرگ زندگی را به بچه‌ها آموخت. 

ارتباط برقرار کردن هنرمندانه مهارتی است که در هر زمینه‌ای از زندگی به افراد کمک می‌کند. تجهیز کودکان به مهارت‌های ارتباطی موثر منجر به سطوح بالاتر هوش هیجانی، موفقیت بیشتر در شغل و تحصیل و بهبود در رفاه کلی می‌شود. تقویت مهارت ارتباطی کودکان در همه گروه‌های سنی به خصوص کودکان، جامعه‌ای همدل و انعطاف‌پذیر می‌سازد. 

هر چه بچه‌ها در مدرسه و خانه تمرین بیشتری داشته باشند در این مهارت‌های ارتباطی بهتر خواهند شد. اگر قصد دارید برای فرزندتان بستری از آموزش در زمینه مهارت‌های ارتباطی بسازید و به تقویت مهارت ارتباطی بچه‌ها بپردازید، بازی‌کردن هدفمند بهترین راه است. شما کدام بازی‌ را برای تقویت مهارت‌ ارتباطی کودکان موثر می‌دانید؟ خواندن نظرات شما درباره مطالب منتشر شده در وبلاگ منجر به دلگرمی ما می‌شود. شما می‌توانید در انتهای هر مطلب انتقادات، پیشنهادات و سوالات خود را با ما به اشتراک بگذارید.